Postanowienie Sądu Najwyższego z 18 września 2024 r. (sygn. akt I CSK 2032/23) potwierdza, że uznanie klauzul indeksacyjnych za niedozwolone może skutkować nieważnością całej umowy. Wyrok ten podkreśla także, że w polskim prawie nie można zastąpić niedozwolonych postanowień umownych normami wynikającymi z przepisów prawa lub zwyczajów.
Niedozwolone klauzule a trwałość umowy
Sąd Najwyższy wskazał, że jeśli klauzule odnoszące się do sposobu ustalania kursów walutowych w kredytach denominowanych lub indeksowanych do obcych walut zostaną uznane za niedozwolone, umowa kredytowa nie może obowiązywać w pozostałym zakresie. W orzeczeniu podkreślono, że przepisy prawa ani zwyczaje nie mogą uzupełniać luk powstałych po wyeliminowaniu abuzywnych zapisów umownych.
Stanowisko TSUE a ochrona konsumentów
Decyzja Sądu Najwyższego jest zgodna z linią orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), który podkreśla, że ochrona konsumentów wymaga eliminacji wszelkich nieuczciwych warunków z umów, a ich usunięcie nie powinno prowadzić do zastąpienia ich innymi mechanizmami, jeśli wpływa to na korzyść przedsiębiorcy.
Interes prawny w żądaniu ustalenia nieważności umowy kredytu
Sąd Najwyższy uznał, że kredytobiorcy mają interes prawny w żądaniu ustalenia nieważności umowy kredytowej. Wyrok w sprawie zwrotu nadpłaconych rat nie usuwa bowiem w pełni niepewności co do skutków prawnych wynikających z nieważności umowy. Roszczenie o ustalenie nieważności umowy jest więc odrębnym i istotnym narzędziem ochrony konsumentów.