Pod koniec lutego i na początku marca 2025 roku Sąd Najwyższy wydał dwie istotne uchwały, każda w składzie 7 sędziów, dotyczące kredytów bankowych, które mają znaczący wpływ na sytuację kredytobiorców, zwłaszcza tych posiadających kredyty walutowe. Pierwsza z nich z dnia 28 lutego 2025 roku (sygn. akt III CZP 126/22), dotyczy charakteru umowy kredytu bankowego, natomiast druga, z dnia 5 marca 2025 roku (sygn. akt III CZP 37/24), odnosi się do prawa zatrzymania przysługującego bankom w przypadku nieważności takiej umowy.
Uchwała SN (7) z dnia 28 lutego 2025 r. (III CZP 126/22)
W tej uchwale w składzie siedmiu sędziów, Sąd Najwyższy stwierdził, że umowa o kredyt bankowy, zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, jest umową wzajemną w rozumieniu art. 487 § 2 Kodeksu cywilnego. Oznacza to, że świadczenia obu stron – banku i kredytobiorcy – są ze sobą powiązane w taki sposób, że każda ze stron zobowiązuje się do spełnienia świadczenia w zamian za świadczenie drugiej strony. To stanowisko mogło sugerować, że banki mają prawo do zatrzymania świadczeń w przypadku unieważnienia umowy kredytowej.
Uchwała SN (7) z dnia 5 marca 2025 r. (III CZP 37/24)
Kilka dni później, bo w dniu 5 marca 2025 roku, Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów podjął uchwałę, w której orzekł, że w przypadku dochodzenia od banku zwrotu świadczenia spełnionego na podstawie umowy kredytu, która okazała się niewiążąca, bankowi nie przysługuje prawo zatrzymania na podstawie art. 496 w związku z art. 497 Kodeksu cywilnego. Oznacza to, że banki nie mogą powoływać się na prawo zatrzymania w sytuacji, gdy umowa kredytowa zostaje uznana za nieważną.
Podobieństwa i różnice w stanowiskach Sądu Najwyższego
Obie uchwały dotyczą kwestii związanych z umowami kredytowymi i prawami stron w przypadku ich unieważnienia. Pierwsza uchwała koncentruje się na charakterze umowy kredytu, uznając ją za umowę wzajemną, co teoretycznie mogłoby otwierać drogę do stosowania prawa zatrzymania przez banki. Druga uchwała jednak jednoznacznie wyklucza możliwość korzystania przez banki z prawa zatrzymania w sytuacji unieważnienia umowy kredytowej.