Rada Ministrów przyjęła 30 września 2025 r. projekt ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie rozpoznawania spraw dotyczących kredytów frankowych. Celem nowych przepisów jest przyspieszenie postępowań sądowych oraz odciążenie wymiaru sprawiedliwości z tysięcy toczących się sporów między konsumentami a bankami.
Ministerstwo Sprawiedliwości, odpowiedzialne za przygotowanie projektu, podkreśla, że nowe regulacje mają nie tylko usprawnić procedury, ale także wzmocnić ochronę konsumentów i zachęcić strony do polubownego rozwiązywania sporów.
Reakcja na przeciążenie sądów
Skala problemu kredytów frankowych w ostatnich latach doprowadziła do poważnych zatorów w sądach. Masowy napływ do sądów spraw dotyczących umów kredytu i pożyczek hipotecznych denominowanych lub indeksowanych do franka szwajcarskiego zawartych z konsumentami w istotny sposób przedłużył oczekiwanie na rozpoznanie nie tylko tych, ale także innych spraw przez sądy okręgowe, sądy apelacyjne oraz Sąd Najwyższy.
Projektowana ustawa stanowi reakcję na tę sytuację. Według danych statystycznych gromadzonych przez Ministerstwo Sprawiedliwości od początku 2017 r. do końca I kwartału 2025 r. do sądów powszechnych wpłynęło 487 251 spraw tego typu. Dotychczasowe działania – tworzenie wyspecjalizowanych wydziałów czy sekcji frankowych – okazały się niewystarczające.
Ministerstwo wskazuje, że większość kwestii prawnych została już rozstrzygnięta przez Trybunał Sprawiedliwości UE i Sąd Najwyższy, dlatego możliwe jest wprowadzenie uproszczonych procedur bez ryzyka naruszenia jednolitości orzecznictwa.
Szybsze postępowania i uproszczone procedury
Nowa ustawa przewiduje szereg instrumentów mających skrócić czas rozpoznania spraw frankowych:
- automatyczne wstrzymanie spłaty kredytu – konsument nie będzie musiał składać wniosku o zabezpieczenie; obowiązek spłaty zostanie wstrzymany z chwilą doręczenia pozwu bankowi,
- możliwość orzekania na posiedzeniu niejawnym w obu instancjach, co pozwoli uniknąć przedłużenia rozpoznania sprawy przez konieczność oczekiwania na wyznaczenie terminu rozprawy,
- przesłuchania stron i świadków na piśmie lub zdalnie, co ograniczy liczbę koniecznych terminów rozpraw,
- zniesienie ograniczeń czasowych w zakresie zgłaszania zarzutu potrącenia, co uprości rozliczenia między bankiem a kredytobiorcą,
- rozliczenie wzajemnych roszczeń w jednym postępowaniu, bez konieczności wszczynania osobnych spraw,
- możliwość umarzania postępowań przez referendarzy sądowych w przypadku cofnięcia pozwu lub apelacji, co ma odciążyć sędziów,
- jednoosobowy skład sądu w sprawach frankowych, co przyspieszy orzekanie.
Większa ochrona konsumentów
Projekt wzmacnia również pozycję kredytobiorcy w sporze z bankiem. Wyrok zasądzający świadczenie na rzecz konsumenta będzie wykonalny od razu po ogłoszeniu, bez konieczności oczekiwania na uprawomocnienie. Dodatkowo, wraz z doręczeniem pozwu, automatycznie wstrzymany zostanie obowiązek dalszej spłaty rat.
Krok w kierunku sprawniejszego wymiaru sprawiedliwości
Przyjęcie ustawy stanowi element szerszej reformy mającej usprawnić funkcjonowanie sądów cywilnych. Ministerstwo Sprawiedliwości zapowiada, że podobne rozwiązania mogą być w przyszłości zastosowane także w innych kategoriach spraw masowych.
Obecnie projektem zajmie się Sejm. Nowe przepisy mają wejść w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.