Wprowadzenie
W najnowszych orzeczeniach Sądu Najwyższego podkreślono, że wyeliminowanie niedozwolonych klauzul indeksacyjnych z umowy kredytu walutowego prowadzi do jej nieważności. Sąd uznał, że nie jest możliwe zastąpienie abuzywnych postanowień innymi mechanizmami, gdyż powodowałoby to istotną zmianę charakteru umowy.
W wyrokach z dnia 24 stycznia 2024 r. (II CSKP 1547/22), z dnia 8 lutego 2024 r. (II CSKP 1347/22), z dnia 10 maja 2024 r. (II CSKP 1954/22) oraz z dnia 21 czerwca 2024 r. (II CSKP 2143/22) Sąd Najwyższy analizował skutki wyeliminowania klauzul abuzywnych stosowanych przez banki w umowach kredytów indeksowanych do waluty obcej. W obu sprawach stwierdzono, że usunięcie mechanizmu indeksacji czyni umowę nieważną, ponieważ nie można jej kontynuować bez istotnych zmian w pierwotnie uzgodnionym zobowiązaniu stron.
Kluczowe argumenty Sądu Najwyższego
Sąd Najwyższy wskazał, że:
- Eliminacja klauzul indeksacyjnych skutkuje przekształceniem kredytu walutowego w kredyt złotowy oprocentowany według stawki LIBOR, co stanowiłoby istotną zmianę warunków umowy.
- Takie rozwiązanie byłoby sprzeczne z naturą stosunku prawnego, który strony zawarły pierwotnie, oraz prowadziłoby do wykreowania nowego zobowiązania, nieuzgodnionego przez kredytobiorcę.
- Nie można zastąpić niedozwolonych postanowień średnim kursem NBP czy innymi rozwiązaniami, ponieważ stanowiłoby to niedopuszczalną ingerencję w treść umowy.
- Umowa nie może być kontynuowana w części, gdyż nie ma podstaw prawnych do jej „uzupełnienia” po eliminacji klauzul abuzywnych.
Sąd Najwyższy jednoznacznie wskazał, że eliminacja abuzywnych postanowień z umowy kredytowej prowadzi do jej upadku, gdyż nie można jej kontynuować na zmienionych zasadach. Oznacza to, że kredytobiorcy mogą skutecznie dochodzić swoich roszczeń wobec banków, natomiast instytucje finansowe muszą przygotować się na skutki ekonomiczne masowego unieważniania umów.