Art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 wymaga bowiem, aby nieuczciwe warunki nie były wiążące dla konsumentów, przy czym taki skutek nie może zostać zawieszony albo uzależniony od spełnienia przesłanek przewidzianych przez prawo krajowe lub wynikających z orzecznictwa krajowego.

Art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 stoi na przeszkodzie wykładni prawa krajowego, zgodnie z którą w celu dochodzenia praw, które wywodzi z tej dyrektywy, konsument jest zobowiązany do złożenia przed sądem sformalizowanego oświadczenia.

Ponadto nałożenie na konsumenta obowiązku złożenia sformalizowanego oświadczenia w celu dochodzenia roszczeń mogłoby podważyć odstraszający skutek, jaki art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 w związku z art. 7 ust. 1 tej dyrektywy zamierza przypisać stwierdzeniu nieuczciwego charakteru warunków istniejących w umowach zawieranych przez przedsiębiorcę z konsumentami, ponieważ zachęcałoby to przedsiębiorców do odrzucania pozasądowych żądań konsumentów mających na celu stwierdzenie nieważności nieuczciwych warunków przy przyjęciu, że byliby oni zobowiązani, w celu dochodzenia swoich praw wynikających ze wspomnianej dyrektywy, do złożenia sformalizowanego oświadczenia przed sądem.

Natomiast Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Cywilnej podjął w dniu 25 kwietnia 2024 r. w sprawie III CZP 25/22 (wcześniej: III CZP 11/21) uchwałę frankową mającą moc zasady prawnej, rozstrzygającą przedstawione przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego zagadnienia prawne dotyczące kredytów indeksowanych do obcej waluty lub w niej denominowanych (tzw. frankowych), w której stwierdził m.in., że jeżeli umowa kredytu nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, bieg przedawnienia roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu rozpoczyna się co do zasady od dnia następującego po dniu, w którym kredytobiorca zakwestionował względem banku związanie postanowieniami umowy (pkt 4 uchwały).

Uchwała zapadła większością głosów. Zdania odrębne odnośnie do pkt 3 uchwały zgłosili sędziowie Sądu Najwyższego: Beata Janiszewska i Dariusz Pawłyszcze, odnośnie do pkt 4 uchwały – Dariusz Pawłyszcze, zaś odnośnie do pkt 5 uchwały nie zostało zgłoszone żadne zdanie odrębne.

Jak wynika jednak z wyroku TSUE z dnia 3 maja 2024 r., C-348/23 zakwestionowanie względem banku związania postanowieniami umowy nie wymaga złożenia przez konsumenta sformalizowanego oświadczenia, w drodze którego wskaże, po pierwsze, że nie wyraża zgody na utrzymanie w mocy tego warunku, po drugie, że jest świadomy, z jednej strony, iż nieważność wspomnianego warunku pociąga za sobą stwierdzenie nieważności umowy kredytu na zakup nieruchomości, a z drugiej strony – skutków tego stwierdzenia nieważności, oraz po trzecie, że wyraża zgodę na stwierdzenie nieważności tej umowy.

Skoro natomiast wymagalność wierzytelności konsumenta wobec przedsiębiorcy nie jest uzależniona od złożenia przez konsumenta sformalizowanego oświadczenia, to może on skompensować tę wierzytelność z wierzytelnością przedsiębiorcy, co umożliwia pozasądowe rozwiązywanie sporów pomiędzy stronami.