W wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z dnia 8 września 2022 r., sygn. C-80/21 (C-81/21, C-82/21) w przedmiocie wniosku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym w postępowaniu z powództwa kredytobiorców przeciwko instytucji bankowej w sprawie kredytu frankowego, TSUE stwierdził:

• zgodnie z art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 sądy krajowe są zobowiązane do odstąpienia od stosowania nieuczciwych warunków umownych, aby nie wywierały one, w braku sprzeciwu konsumenta, wiążących wobec niego skutków,
• sąd krajowy jest zobowiązany wyłącznie do odstąpienia od stosowania nieuczciwego warunku umownego, aby nie wywierał on obligatoryjnych skutków wobec konsumenta, przy czym nie jest uprawniony do zmiany jego treści,
• po odstąpieniu od stosowania nieuczciwego warunku umownego umowa powinna w zasadzie nadal obowiązywać bez jakiejkolwiek zmiany innej niż wynikająca z usunięcia nieuczciwych warunków, o ile takie dalsze obowiązywanie umowy jest prawnie możliwe zgodnie z normami prawa wewnętrznego,
• sąd krajowy nie może stwierdzić nieuczciwego charakteru nie całości warunku umowy zawartej między konsumentem a przedsiębiorcą, lecz jedynie elementów tego warunku, które nadają mu nieuczciwy charakter, w związku z czym warunek ten pozostaje po usunięciu takich elementów częściowo skuteczny, jeżeli takie usunięcie sprowadzałoby się do zmiany treści tego warunku, który ma wpływ na jego istotę, czego zweryfikowanie należy do sądu orzekającego,
• sąd krajowy nie może – po stwierdzeniu nieważności nieuczciwego warunku znajdującego się w umowie zawartej między konsumentem a przedsiębiorcą (abuzywnej klauzuli przeliczeniowej), która to nieważność nie pociąga za sobą nieważności tej umowy w całości – zastąpić tego warunku przepisem dyspozytywnym prawa krajowego,
• jeżeli konsumenci zostali poinformowani o konsekwencjach związanych z całkowitym unieważnieniem zawartych umów o kredyt i je zaakceptowali, to nie wydaje się, aby została spełniona przesłanka, zgodnie z którą unieważnienie całej umowy naraziłoby konsumentów na szczególnie szkodliwe konsekwencje, wymagane do tego, aby sąd krajowy był uprawniony do zastąpienia nieuczciwego warunku, którego nieważność stwierdzono, przepisem prawa krajowego o charakterze dyspozytywnym.

W sprawie tej kredytobiorcy jako konsumenci, zawarli umowę kredytu hipotecznego indeksowanego do CHF, tj. w której wartość kredytu była wyrażona w złotych polskich (PLN), ale indeksowana do waluty obcej (CHF), a okres kredytowania wynosił 360 miesięcy. Raty kredytu miały być początkowo spłacane w PLN, następnie strony zawarły aneks do umowy, na podstawie którego wysokość oprocentowania kredytu stanowiła stawka LIBOR 3M powiększona o marżę banku.

Natomiast Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Cywilnej podjął w dniu 25 kwietnia 2024 r. w sprawie III CZP 25/22 (wcześniej: III CZP 11/21) uchwałę frankową mającą moc zasady prawnej, rozstrzygającą przedstawione przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego zagadnienia prawne dotyczące kredytów indeksowanych do obcej waluty lub w niej denominowanych (tzw. frankowych), w której stwierdził m.in.:

• w razie uznania, że postanowienie umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego odnoszące się do sposobu określania kursu waluty obcej stanowi niedozwolone postanowienie umowne i nie jest wiążące, w obowiązującym stanie prawnym nie można przyjąć, że miejsce tego postanowienia zajmuje inny sposób określenia kursu waluty obcej wynikający z przepisów prawa lub zwyczajów (pkt 1 uchwały),
• w razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu indeksowanego lub denominowanego umowa nie wiąże także w pozostałym zakresie (pkt 2 uchwały).

Uchwała zapadła większością głosów. Zdania odrębne odnośnie do pkt 2 uchwały zgłosili sędziowie Sądu Najwyższego: Joanna Misztal-Konecka, Beata Janiszewska, Marcin Krajewski, Dariusz Pawłyszcze, Krzysztof Wesołowski i Kamil Zaradkiewicz, a odnośnie do pkt 1 – Dariusz Pawłyszcze.

Treść uchwały Sądu Najwyższego jest wiążąca dla wszystkich składów Sądu Najwyższego orzekających w sprawach kredytów frankowych, nie stoi jednak na przeszkodzie rozwiązaniu sporu pomiędzy konsumentem a instytucją kredytową w formie ugody frankowej na warunkach zaakceptowanych przez obydwie strony.