Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Cywilnej podjął w dniu 25 kwietnia 2024 r. w sprawie III CZP 25/22 (wcześniej: III CZP 11/21) uchwałę frankową mającą moc zasady prawnej, rozstrzygającą przedstawione przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego zagadnienia prawne dotyczące kredytów indeksowanych do obcej waluty lub w niej denominowanych (tzw. frankowych).
W powyższej uchwale Sąd Najwyższy stwierdził m.in.:
- jeżeli umowa kredytu nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, nie ma podstawy prawnej do żądania przez którąkolwiek ze stron odsetek lub innego wynagrodzenia z tytułu korzystania z jej środków pieniężnych w okresie od spełnienia nienależnego świadczenia do chwili popadnięcia w opóźnienie co do zwrotu tego świadczenia (pkt 5 uchwały),
- jeżeli w wykonaniu umowy kredytu, która nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, bank wypłacił kredytobiorcy całość lub część kwoty kredytu, a kredytobiorca dokonywał spłat kredytu, powstają samodzielne roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia na rzecz każdej ze stron (pkt 3 uchwały),
- jeżeli umowa kredytu nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, bieg przedawnienia roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu rozpoczyna się co do zasady od dnia następującego po dniu, w którym kredytobiorca zakwestionował względem banku związanie postanowieniami umowy (pkt 4 uchwały).
Uchwała zapadła większością głosów. Zdania odrębne odnośnie do pkt 3 uchwały zgłosili sędziowie Sądu Najwyższego: Beata Janiszewska i Dariusz Pawłyszcze, odnośnie do pkt 4 uchwały – Dariusz Pawłyszcze, zaś odnośnie do pkt 5 uchwały nie zostało zgłoszone żadne zdanie odrębne.
Jak wynika jednak z wyroku TSUE z dnia 3 maja 2024 r., C-348/23 zakwestionowanie względem banku związania postanowieniami umowy nie wymaga złożenia przez konsumenta sformalizowanego oświadczenia, w drodze którego wskaże, po pierwsze, że nie wyraża zgody na utrzymanie w mocy tego warunku, po drugie, że jest świadomy, z jednej strony, iż nieważność wspomnianego warunku pociąga za sobą stwierdzenie nieważności umowy kredytu na zakup nieruchomości, a z drugiej strony – skutków tego stwierdzenia nieważności, oraz po trzecie, że wyraża zgodę na stwierdzenie nieważności tej umowy.
Skoro natomiast wymagalność wierzytelności konsumenta wobec przedsiębiorcy nie jest uzależniona od złożenia przez konsumenta sformalizowanego oświadczenia, to może on skompensować tę wierzytelność z wierzytelnością przedsiębiorcy, co umożliwia pozasądowe rozwiązywanie sporów pomiędzy stronami.